Ode aan de doden

In Memoriam 2023 deel 1: Een laatste groet aan de sterren

27 december 2023 12:33 | actualiteiten | Door Jef Willemsen

© ANP
In de laatste dagen van het jaar blikken we terug op nationale en internationale prominenten die ons in 2023 zijn ontvallen. In vogelvlucht eren we hun leven en werk.

Dit artikel richt zich exclusief op de mensen die in de eerste zes maanden van het jaar zijn gestorven. Je vindt hier het vervolg.

5 januari: Earl Boen (81)

De Amerikaanse acteur Earl Boen verdiende zijn boterham voornamelijk in kleine, kenmerkende rollen waarin hij doorgaans ietwat stoffige artsen, dominees of autoriteitsfiguren speelde. Zijn meest bekende rol is wellicht die van dokter Peter Silberman, de psychiater in de Terminator filmreeks. Ook dook hij op in films als The Man with Two BrainsAlien NationNaked Gun 33 en Nutty Professor II.

Op televisie maakte hij in die jaren zijn opwachting in series als Golden Girls. De laatste twintig jaar was hij voornamelijk actief als stemacteur en sprak hij tekenfilms en videospellen als World of Warcraft en Dexter’s laborarory in. Boen stierf op Hawaii aan de gevolgen van longkanker.

Earl Boen
Earl Boen

12 januari: Lisa Marie Presley (54)

Als dochter van Elvis Presley had Lisa Marie nooit een doorsnee leven, zeker niet toen ze in de jaren 90 ook nog eens besloot met omstreden sterren als Nicholas Cage en Michael Jackson te trouwen. Los van haar privésores probeerde ze in haar vaders voetsporen te treden maar haar muzikale ambities liepen op weinig uit. Lisa Marie stierf op 54-jarige leeftijd aan complicaties van een afslankoperatie die leidde tot een fatale verkleving in haar darmen.

Lisa Marie Presley
Lisa Marie Presley

15 januari: Jan Krol (60) 

In 1972 keken miljoenen naar de zevendelige NCRV-serie Bartje met in de hoofdrol de destijds tienjarige Drentenaar. Kijkers leefden mee met de vrijgevochten knul toe hij stellig aan tafel te verklaren ‘Ik bid nie veur brune bon’n’. Het kwam hem in de serie op een pak rammel van zijn vader te staan, maar het leverde ook een iconische televisiemoment op waar hij zijn hele leven aan herinnerd zou worden. Het was Krols eerste en enige acteerrol, tot hij in 2015 even opdook als verhuizer in Het sinterklaasjournaal. Hij overleed in een hospice nadat een maand eerder een hersentumor bij hem werd ontdekt.

Jan Krol
Jan Krol

28 januari: Lisa Loring (64)

Lisa Loring was pas zes jaar toen ze in 1964 voor het eerst in de huid kroop van Wednesday, de dodelijk serieuze dochter van Gomez en Morticia Addams. The Addams family zou haar grootste succes blijken.

In de jaren die volgden dook ze op in afleveringen van series als Fantasy Island en As the world turns, maar ze werd toch vooral herinnerd als Wednesday. Loring omarmde de typecasting en maakte geregeld haar opwachting bij nostalgieshows en signeersessies. Ze overleed aan de gevolgen van een herseninfarct.

Lisa Loring
Lisa Loring

29 januari: Heddy Lester (72) 

"In de mallemolen van het leven draai je allemaal je eigen rondje mee…" Het veelzeggend refrein van haar meest bekende nummer zou zangeres Heddy Lester een leven lang blijven volgen. In 1977 wist ze er tijdens het Eurovisie Songfestival een twaalfde plaats mee te behalen.

Vanaf de jaren 80 was ze vooral in de theaters te vinden met soloprogramma’s geschreven door haar broer Frank Affolter (Heddy’s volledige naam was Hendrika Georziena Affolter). In 2020 leerde een nieuwe generatie Heddy en haar Mallemolen kennen toen ze optrad in Even tot hier. Heddy overleed op 72-jarige leeftijd aan blaaskanker.

Heddy Lester
Heddy Lester

15 februari: Raquel Welch (82)

Jo Raquel Tejada werd geboren in Chicago als dochter van een Boliviaanse vader en een Iers-Amerikaanse moeder. Ze groeide op in het zonnige San Diego waar ze als tienermeisjes een hele rits missverkiezingen op haar naam schreef. Nadat in 1964 haar eerste huwelijk met James Welch op de klippen liep hield ze zijn achternaam en waagde ze zich in Los Angeles aan een nieuw leven als actrice.

Succes volgde al snel met rollen in One million years B.C., Fantastic voyage en de, zeker voor 1970, omstreden film Myra Breckenridge waarin ze een transseksueel vertolkte. Welch stond bekend als sterke, onafhankelijke vrouw in tegenstelling tot de meeste andere sekssymbolen uit de jaren zestig. Haar laatste rol stamt uit 2017 toen ze in de film How to be a latin lover een schatrijke single dame op leeftijd speelde. Raquel Welch kampte de laatste jaren van haar leven met dementie en overleed na een kort ziekbed.

Raquel Welch
Raquel Welch

17 februari: Stella Stevens (84)

Stella Stevens deed de wereld versteld staan toen ze in 1963 haar grote doorbraak beleefde in The nutty professor. Stevens timmerde al sinds 1959 aan de weg met kleine rollen, maar de kleurrijke, komische film met Jerry Lewis zette haar op de kaart. Meer dan 130 rollen in films en series zouden volgen. Van Santa Barbara tot Night court en van The dukes of Hazzard tot haar laatste project, de rampenfilm Megaconda uit 2010. Stevens overleed aan Alzheimer-gerelateerde gezondheidsklachten.

Stella Stevens in The Nutty Professor
Stella Stevens in The Nutty Professor

19 februari: Richard Belzer (78)

Richard Belzer had aan het begin van zijn carrière bescheiden successen als komiek, comedyschrijver en presentator. Belzer werd vaak gevraagd als presentator van comedyavonden waarbij hij opviel door zijn onnavolgbare imitaties van sterren als Bob Dylan, Bruce Springsteen en Mick Jagger.



Hij brak pas echt door bij het grote publiek in 1993 toen hij voor het eerst in de huid kroop van John Munch. Hij zou de cynische rechercheur tot 2014 in maar liefst tien verschillende series op vijf verschillende tv-zenders zou vertolken. Van Law & order via The X-Files tot 30 rock. Een absoluut unicum in de televisiegeschiedenis. Belzer spendeerde een groot deel van zijn tijd in Frankrijk waar hij een kasteel bezat dat hij ooit kocht nadat Hulk Hogan hem miljoenen schadevergoeding moest betalen omdat hij hem in 1985 per ongeluk op televisie tijdens een worsteldemonstratie knock-out liet gaan. Belzer stierf aan doorbloedingsproblemen.

Richard Belzer
Richard Belzer

3 maart: Tom Sizemore (61)

Amerikaanse acteur die vooral bekend werd door zijn rol in Saving private Ryan, maar ook opviel in films als Natural born killers, Heat en Pearl harbor. Sizemore worstelde jarenlang met verslavingen, hij maakte er in 2007 zelfs de openhartige realityserie Shooting Sizemore over waarin hij tot in details vertelde over het gebruik van heroïne en meth. Hij overleed aan de gevolgen van een hersenbloeding.

Tom Sizemore
Tom Sizemore

7 maart: Harry de Winter (73)

Producent, kunstenaar en programmamaker die tot het laatste moment de regie in eigen hand hield. Na een start als dj en radioverslaggever bij KRO en VARA richtte De Winter in 1977 productiebedrijf IDTV op, verantwoordelijk voor hitformules als Lingo, De rijdende rechter, Wie is de Mol? en Villa Felderhof.

De Winter combineerde zijn interesse in mensen en zijn liefde voor muziek in Wintertijd, het muzikale interviewprogramma waarin hij het leven besprak met gasten aan de hand van hun lievelingsmuziek. Toen De Winter in 2022 hoorde dat hij leed aan ongeneeslijke asbestkanker liet hij zich in de allerlaatste Wintertijd interviewen door Jeroen Pauw. Een slotakkoord van een indrukwekkende loopbaan.

Harry de Winter
Harry de Winter

8 maart: Chaim Topol (87)

De Israëlische zanger, acteur en tekenaar Topol verwierf wereldfaam als Tevye in de filmversie van Fiddler on the roof. Topol werd gecast omdat hij de rol al op het toneel had gespeeld in Israël en zelfs in Groot-Brittannië, zelfs toen hij de Engelse taal nog niet geheel machtig was.

Hij speelde de teksten fonetisch en maakte zich zo langzaam maar zeker het personage eigen. Topol kroop in 2014 voor het laatst in de huid van de melkman die hardop droomde rijk te zijn. Hij meent de rol uiteindelijk 3500 keer in zijn leven gespeeld te hebben. Topol overleed in zijn thuisland aan de gevolgen van Alzheimer.

Chaim Topol
Chaim Topol

9 maart: Robert Blake (89)

Robert Blake, geboren als Michael James Vincenzo Gubitosi, werd al op jonge leeftijd besmet met het acteervirus. Zo speelde hij onder meer in 1942 in de komische prent Andy Hardy’s double life. Een dubbelleven is echter ook wat hem kenmerkt. Aan de ene kant is er zijn carrière waar hij grote successen kende, onder meer dankzij zijn hoofdrol in de populaire politieserie Baretta (1975 – 1978).

Maar dat succes werd overschaduwd door Blakes duistere privéleven. In 2001 werd zijn echtgenote vermoord en Blake was volgens de autoriteiten hoofdverdachte. Hij werd ondanks een aanzienlijke hoeveelheid bewijs niet strafrechtelijk veroordeeld, maar via een civiele procedure werd hij wel verantwoordelijk gehouden voor de dood van zijn vrouw. Hij liet zich vanwege de schadeclaim failliet verklaren. Blake leed in de laatste jaren van zijn leven aan een hartkwaal en hield tot het eind vol onschuldig te zijn.

Robert Blake
Robert Blake

27 maart: Wim de Bie (83)

Als de ene helft van cabaret duo Van Kooten & De Bie gold Wim de Bie als één van de grondleggers van satire op de Nederlandse televisie. Decennia hield De Bie miljoenen Nederlanders aan de buis gekluisterd in programma’s als Klisjeemannetjes, Het Simplisties Verbond, Koot en Bie en Keek op de Week tot het duo in 1998 stopte met tv-werk. Ook solo bleek De Bie buitengewoon scherp, spitsvondig en een taalkundige geweldenaar. Hij ging bloggen, schreef negen boeken en bundels met verhalen, nam CD’s op en was in 2010 ook nog eens de zelfbenoemde Nationale Mental Coach. In de laatste jaren van zijn leven leidde De Bie een teruggetrokken bestaan, hij leed aan de ziekte van Parkinson.

Wim de Bie
Wim de Bie

8 april: Elizabeth Hubbard (89)

Amerikaanse actrice die meer dan een halve eeuw prominente rollen in soapseries vertolkte. Hubbard begon in 1962 in Guiding light, had rollen in The doctors en Guiding light, maar werd vooral bekend als de sluwe zakenvrouw Lucinda Walsh in As the world turns. Hubbard speelde de rol van 1984 tot het einde van de soap in 2010. Daarnaast had ze in 2009 een gastrol in GTST als Sair Pointdexter, de Amerikaanse moeder van personage Irene Huygens. Hubbard had een Nederlandse partner en was geregeld in ons land te vinden. Ze overleed aan de gevolgen van darmkanker.

Elizabeth Hubbard
Elizabeth Hubbard


22 april: Barry Humphries (89) 

Australische acteur en satiricus die sinds de start van zijn loopbaan in de jaren vijftig alles deed om de draak te steken met de burgerlijkheid van de gevestigde orde. Hij werd vooral bekend als zijn komische alterego’s: de genadeloze, paarsharige diva Dame Edna Everage en de morsige diplomaat Sir Les Patterson. Humphries toerde wereldwijd langs de theaters en was in de jaren 80 en 90 veelvuldig op televisie. Hij maakte tv-series als Dame Edna's Hollywood en Dame Edna's neighborhood watch. Humphries had kanker en stierf aan de complicaties van een heupoperatie.

Barry Humphries als zijn alterego Dame Edna Everage
Barry Humphries als zijn alterego Dame Edna Everage


25 april: Paul van Vliet (87) 

Een van de grootmeesters van het naoorlogse cabaret, bekend om zijn enorme creativiteit en taligheid. Van Vliet debuteerde in 1957, richtte het Leidsch Studenten Cabaret op en was een essentieel onderdeel van Cabaret PePijn. Hij zou zich zijn hele leven blijven inzetten voor het voortbestaan van het gelijknamige Haagse theater waar hij jaarlijks benefietvoorstellingen voor speelde. Liefdadigheid stond hoog in het vaandel bij Van Vliet die zich decennialang als ambassadeur van UNICEF inzette. Van Vliet stierf na een kort ziekbed.

Paul van Vliet
Paul van Vliet


27 april: Jerry Springer (79)

Op papier had Jerry Springer het soort leven dat hem een ideale gast voor zijn eigen, omstreden talkshow zou maken. Als raadslid van de Amerikaanse stad Cincinatti raakte hij in 1974 in opspraak toen uitkwam dat hij twee prostituees had ingehuurd en betaald met een persoonlijke cheque. Maar Springer kwam het schandaal ten boven en werd in 1977 zelfs gekozen tot burgemeester van diezelfde stad.

Hij maakt er nooit een geheim van: "Ik ben niet bang voor de waarheid, zelfs als ‘ie pijn doet", zo verklaarde hij stellig. Met die insteek presenteerde hij tussen 1991 en 2018 ook zijn Jerry Springer Show. Een talkshow bomvol bizarre onthullingen, familieschandalen en knokpartijen. Wat er ook gebeurde, niets was Springer te gek, al gaf hij toe nooit zelf naar zijn eigen praatprogramma te kijken. Jerry Springer stierf aan alvleesklierkanker.

Jerry Springer
Jerry Springer

24 mei: Tina Turner (83)

Als Anna Mae Bullock zong, luisterde de wereld. Lang voordat Ike Turner het verlegen boerenmeisje ontdekte en omdoopte tot Tina Turner was muziek al haar grootste passie. Ze bleek een geboren performer die op het podium haar muzikaliteit ogenschijnlijk moeiteloos combineerde met aanstekelijke energie en niet te missen danspassen. Mick Jagger geeft ruiterlijk toe heel wat van zijn moves van haar te hebben afgekeken.

In haar jaren met Ike werd Tina met regelmaat mishandeld en vernederd tot ze in 1976 besloot te vertrekken voor haar eigen veiligheid en die van haar kinderen. Wat volgde was een van de meest opzienbarende comebacks in de moderne muziekgeschiedenis. Tina Turner vond zichzelf uit als soloartiest en domineerde in de jaren 80 en 90 de hitlijsten en verkocht wereldwijd stadions uit tot ze in 2009, op haar zeventigste, besloot dat de tijd rijp was voor pensioen. Turner stierf in Zwitserland na een lange reeks gezondheidsklachten waaronder nierproblemen, een herseninfarct en kanker.

Tina Turner
Tina Turner

24 mei: George Maharis (94)

Amerikaanse acteur die in 1953 zijn televisiedebuut maakte in een aflevering van dramareeks The Philco television playhouse. Dankzij z’n jonge, aantrekkelijke voorkomen werd hij geregeld gecast als romantic lead, al was zijn grootste tv-succes de serie Route 66 (1960 – 1964) waarin hij door de Verenigde Staten trok en wekelijks nieuwe mensen met nieuwe problemen ontmoette.

In 1974 raakte Maharis zelf in de problemen toen hij in een openbare wc werd betrapt met haarstylist Perfecto Telles. Zijn carrière liep er een aanzienlijke deuk door op: producenten lieten hem steeds vaker links liggen. Na een handjevol gastrollen besloot hij in 1993 stilletjes te stoppen met acteren. Hij bezweek aan een hepatitisinfectie die hij opliep in de jaren zestig.

George Maharis
George Maharis

6 juni: Pat Cooper (93)

Komiek en acteur, beleefde zijn grote doorbraak in 1963 met een optreden in de variétéshow van Jackie Gleason. Cooper, echte naam Pasquale Caputo, maakte furore met zijn grappen over het reilen en zeilen binnen een typisch Italiaanse familie. Cooper had rollen in films als Analyze this en Analyze that en dook op als zichzelf in Seinfeld. Zijn uitgesproken, explosieve persoonlijkheid maakte hem een geliefde gast in de radioshow van Howard Stern waar hij niemand spaarde, zelfs zijn eigen familie niet. In de laatste jaren van zijn leven woonde Cooper in Las Vegas, hij trad al langere tijd niet meer op vanwege gehoorproblemen.

Pat Cooper
Pat Cooper

12 juni: Treat Williams (71)

Amerikaanse acteur met een uitgebreid en divers cv. Hij gaf eind jaren zeventig zijn visitekaartje af met de films Hair en 1941. Na die doorbraak volgde een lange reeks projecten die veelal door critici werden geprezen. Williams was in vele genres thuis. Van misdaaddrama Prince of the city tot de horrorcomedy Dead heat waarin hij een agent speelt die tot zijn schrik ontdekt dat hij een zombie is geworden. Op televisie had hij rollen in series als Everwood, Chicago fire en Blue bloods. Williams had net de opnames afgerond van een nieuw seizoen Feud toen hij omkwam bij een motorongeluk.

Treat Williams
Treat Williams

18 juni: Jellie Brouwer (59)

Radiopresentatrice en verslaggever, drijvende kracht achter het NTR-programma Kunststof dat ze in 2001 hielp opzetten. Brouwer stond bekend om haar betrokken, indringende manier van interviewen die zowel haar gasten als luisteraars wist te raken. Brouwer kreeg in het verleden al eens te maken met kanker en hoorde in december 2022 dat de ziekte terug was. In een afscheidsinterview met De Volkskrant blikte ze terug en sprak ze zich over het onvermijdelijke: "Ik heb het leven ervaren als een feest. En dan is het klote als je eerder weg moet."

Jellie Brouwer
Jellie Brouwer

23 juni: Willem Nijholt (88)

Onvermoeibare pionier van radio, televisie en toneel die al in 1960 voor het eerst voor de camera stond. Een generatie groeide met hem op als Koen in kinderserie Oebele, ook had hij rollen in Kunt u mij de weg naar Hamelen vertellen meneer, Pleisterkade 17 en De stille kracht. Televisie was in de beginjaren bijna bijzaak voor Nijholt die begon aan het toneel bij Wim Sonneveld en later dragende rollen zou vertolken in Annie M.G. Schmidt musicals als Wat een planeet (1973) en Foxtrot (1977).

Nijholt schitterende in de latere jaren van zijn carrière vooral als zichzelf op televisie. Als juryvoorzitter van musicaltalentenjacht Op zoek naar… zette hij misschien wel zijn beste rol neer: Willem Nijholt. Theatraal, bevlogen, glashard, altijd klaar zijn moment te pakken maar vooral vol vuur voor het vak dat hij zo lief had. Hij wilde ‘pizzazz’ zien bij de deelnemers, een Amerikaanse musicalterm die zoveel betekent als een mix van glamour en vitaliteit.

Zijn laatste grote televisierol speelde hij in 2012 in Penoza. Op de eerste draaidag was hij nog wat nerveus en onwennig op de set, maar al snel had de oude meester zijn draai weer gevonden en vertolkte hij met verve misdaadbaas Henk Ooms. Pizzazz, tot de laatste snik.

Willem Nijholt
Willem Nijholt

29 juni: Alan Arkin (89)

Alan Arkin kreeg voor zijn debuutrol in de film The Russians are coming al direct een Oscarnominatie, toch zou het nog tot 2007 duren dat hij zijn eerste gouden beeldje won voor zijn rol in Little Miss Sunshine. In de tussenliggende jaren ontwikkelde Arkin zich tot een onvervalste character actor die de fijne kneepjes van zowel drama als comedy kende. Zo speelde hij de stuntelige speurneus Inspector Clouseau maar overtuigde hij ook in het grimmige Escape from Sobibor. Arkin overleed aan hartproblemen.

Alan Arkin
Alan Arkin


29 juni: Jan Stekelenburg (81)

Jan Stekelenburg leefde voor sport en vond bij de NOS een thuisbasis. Hij was in zijn jaren bij de omroep werkzaam als verslaggever, presentator van Studio Sport en eindredacteur van De avondetappe in de jaren dat Mart Smeets het wielerprogramma nog deed. Stekelenburg noemde zelf de Olympische Spelen van 1996 zijn hoogtepunt: hij mocht verslag doen van de winst van de Nederlandse volleyballers. Stekelenburg was voor zijn overlijden al enige tijd ziek.

Jan Stekelenburg
Jan Stekelenburg



30 juni: Ruud Bos (87)

Pianist en componist met een gouden oor voor aanstekelijke televisietunes. Vanaf de jaren 70 was hij hofleverancier van herkenningsmelodieën voor jong en oud. Hij schreef de muziek voor Paulus de Boskabouter en Pommetje Horlepiep, was verantwoordelijk voor onvergetelijke openingsmuziek van Zeg ‘ns Aaa, DWDD, Buitenhof, Studio Sport en Bassie & Adriaan.

Ook schreef hij liedjes voor de theatershows van André van Duin en Toon Hermans. Willeke Alberti en Gerard Cox zongen zijn werk en wie in de Efteling komt hoort de noten die Bos schreef voor attracties als Fata Morgana, Vogel Rok, Villa Volta en Droomvlucht.

Ruud Bos
Ruud Bos

Bekijk hier het vervolg

Meer over