Jeugdzorg plaatst jaarlijks tienduizenden kinderen uit huis. Vaak komen ze slechter terecht. In Jojanneke en de Jeugdzorgtapes vertellen jongeren aan Jojanneke van den Berge over de traumatische gevolgen. ‘Hun verhalen zijn afschuwelijk.’
“Tijdens mijn serie over kinderprostitutie hadden alle meisjes die ik sprak een verleden in de jeugdzorg, met dezelfde vreselijke ervaringen. Ze werden als kind uit huis gehaald, maar kwamen op een plek terecht die nog onveiliger was. Er was mishandeling, vaak geen scholing, niet de juiste hulp, misbruik. Door begeleiders nota bene, mensen die voor ze moesten zorgen. Ik sloeg er steil van achterover, maar wat me het meest raakte was de gedrevenheid van deze jongeren om het jeugdzorgsysteem te veranderen, terwijl ze daar zelf niets meer aan hebben. Zo ontstond het idee voor deze serie.”
Wat krijgen we te zien?“Het is een samenwerking met verschillende jongeren. Ze vertellen me hun ervaringen en maken filmpjes over hun leven. De een zit in een gesloten instelling met isoleercellen, een ander in een jeugdgevangenis omdat nergens anders plek was. Weer een ander vlucht voor jeugdzorg. Zij zijn het gezicht van de misstanden in deze organisatie.”
Wat doet een uithuisplaatsing met een kind?“Kinderen worden geregeld met inzet van politie uit gezinnen weggerukt. Een jongetje vertelde dat hij door tien politieagenten werd opgehaald, in een gevangenisbusje werd gezet en vervolgens wekenlang niet wist waar hij was. Soms zien kinderen hun ouders hierna nooit meer. Een uithuisplaatsing bezorgt een kind een enorm trauma, maar dan stopt de ellende niet. Kinderen worden rondgepompt in het systeem, komen op onveilige plekken terecht. Ze verhuizen gemiddeld zes keer – de meesten veel vaker – en zien zo’n 65 hulpverleners. Dat leidt tot totale onthechting en allerlei andere problemen.”
Hoe luister je als moeder naar deze verhalen?“Mijn hart breekt. Ik krijg al buikpijn als ik erover nadenk dat mijn kinderen worden afgepakt. Vaak is zo’n uithuisplaatsing ook nog onterecht, omdat er slecht onderzoek is gedaan. Hoe kunnen we als welvarend Nederland zo veel kinderen traumatiseren? Dit systeem maakt gezinnen en kinderen kapot. Ik schaam me ervoor dat dit gebeurt in mijn land.”
Wat stop je van jezelf in deze serie?“Ik kan mensen het vertrouwen geven dat ze open mogen zijn. Ik steek tijd en energie in het opbouwen van een band, zodat ze zich veilig voelen om hun verhaal te delen. Meer dan bij de vorige series probeer ik er wel voor te waken dat de narigheid mij overspoelt. Ik houd het wat op afstand, anders wordt mijn wereldbeeld zo zwartgallig. Al vind ik wel dat ik iets tegenover hun openheid moet zetten, zoals tijdens mijn vakantie een belangrijk telefoontje plegen met een van de jongeren.”
Wat hoop je voor de toekomst?“Dat politici zien dat dit niet langer kan. Hopelijk kijken we straks met z’n allen terug op deze gang van zaken en denken we: hoe heeft dit vroeger in hemelsnaam kunnen gebeuren?”
Jojanneke en de Jeugdzorgtapes is vanaf donderdag 7 april wekelijks om 21:00 uur te zien op NPO3.
