De publieke omroep: op televisie lijkt het slechts te bestaan uit 3 netten die gevuld worden door een handvol omroepen. Het systeem daarachter is minder gemakkelijk en bestaat vooral uit een wirwar van regelingen, lagen en potjes. Als er voor de verkiezingen van 9 juni dus gepraat wordt over 'de publieke omroep moet bezuinigen', dan kan dat heel veel betekenen én heel veel gevolgen hebben. Televizier legt het omroepstelsel kort uit.
Nederland kent nu 29 omroepen en zendgemachtigden die vallen onder de vlag van de publieke omroep.
Zij zenden uit op 3 landelijke televisienetten, 7 radiozenders, 12 digitale televisiethemakanalen, 33 themakanalen voor de radio, 13 regionale zenders en talloze lokale zenders. Daarbij zijn er nog 3 orkesten en een koor, een muziekcentrum en het instituut voor Beeld en Geluid.
Dit alles bij elkaar vormt 'de publieke omroep'. De regionale en lokale zenders worden door de provincie en lokale overheid betaald, al het overige door de landelijke overheid.
De omroepen
De 29 omroepen zijn niet allemaal hetzelfde, maar te onderscheiden in grofweg 3 groepen en de Wereldomroep. Er zijn 11 ledenomroepen, zoals de NCRV, AVRO of MAX. Op basis van het aantal leden wordt er een aantal uitzenduren voor radio en televisie en het daarbijbehorende budget vastgesteld.
De tweede categorie zijn de omroepen met een wettelijke taak, zoals de NOS, NPS, Teleac/NOT en de RVU, die allen een wettelijk vastgesteld aantal uitzenduren hebben.
2.42
De laatste categorie bestaat uit 9 omroepen die allen bestaansrecht hebben op basis van een vertegenwoordiging van een levensbeschouwelijke stroming in Nederland. Dit recht is vastgelegd in de mediawet in artikel 2.42, waardoor deze ook 2.42 omroepen genoemd worden. Dit zijn onder andere de IKON, Human of de Joodse Omroep.
Deze omroepen hebben geen leden, maar er wordt bij het bepalen van het aantal uitzenduren gekeken naar het aantal aanhangers van een stroming in Nederland.
Wie mag waar?
Binnen dit volledige stelsel moeten het geld en de uren wel op een eerlijke manier verdeeld worden. Het Commissariaat van de Media bepaalt per concessieperiode (een periode van 5 jaar, de volgende start in september 2010) welke omroepen er in het bestel mogen blijven, eventueel weg moeten of mogen toetreden. Verder bepalen ze voor de ledenomroepen en de 2.42 omroepen hoeveel uren zij per jaar krijgen.
Het CvdM bepaalt uiteindelijk niet welk programma op welk net, dag en tijdstip wordt uitgezonden. Dit wordt gedaan door de Nederlandse Publieke Omroep (NPO), de overkoepelende organisatie. De bij de NPO werkende netmanagers zijn verantwoordelijk voor de gehele programmering van de landelijke publieke televisie- en radiozenders en delen het bijbehorende budget ook uit.
Het aantal uren per omroep is overigens niet geheel wettelijk vastgelegd, maar er is slechts een minimum garantie van 75% van het maximum aantal uren. De overige 25% van de uren en het bijbehorende geld wordt verdeeld door intekening op tijdslots, waarbij de omroepen hun programma's moeten 'verkopen' aan de NPO. Dit geldt dan weer niet voor de 2.42 omroepen, waarbij het aantal uren een 100% garantie is.
Buiten de NPO
De publieke omroep is groter dan de NPO alleen. Er zijn ook nog de drie eerder genoemde orkesten en het koor, het overkoepelende muziekcentrum, het instituut voor Beeld en Geluid, wat verantwoordelijk is voor de archivering van alle televisie en radio die op de publieke omroep wordt uitgezonden, en de Wereldomroep. Deze laatste omroep krijgt als enige omroep rechtstreeks geld van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW).
Taak RNW
De Wereldomroep heeft een nogal speciale status in Nederland. Het is in ons landje bijna onzichtbaar, toch hebben ze wereldwijd een belangrijke taak.
RNWm is ooit opgericht om Nederlanders in het buitenland te informeren, maar inmiddels moet de omroep ook Nederland bekendmaken in het buitenland en bijdragen aan een wereldwijde persvrijheid. Dat doet de omroep door radio- en televisie-uitzendingen te maken in negen talen (waaronder BVN in het Nederlands) en het runnen van een trainingscentrum in Nederland dat journalisten en programmamakers uit ontwikkelingslanden opleidt. De Wereldomroep is op wereldwijd niveau te vergelijken met BBC World.
De Omroep?
De Omroep is eigenlijk een gemakkelijk woord voor een ingewikkeld stelsel van een heleboel organisaties die er samen voor zorgen dat (onder meer) 3 publieke televisienetten worden gevuld. De gehele organisatie zorgt ervoor dat iedereen in Nederland zijn eigen plek kan vinden binnen het publieke bestel en laat duidelijk de velen gezichten van ons land zien.
Op 9 juni 2010 vinden landelijke verkiezingen plaats in Nederland. Verschillende politieke partijen hebben een verschillende gedachte achter het bestaan van de publieke omroep in zijn huidige, hierboven beschreven, vorm. Lees hier de meest interessante standpunten van de partijen, over De Omroep.
